Een volgende stap naar een lerende organisatie
SWOD 2022/870/GH
De SWOD Kennisuitwisselingsdag
Op 11 april jl vond de eerste SWOD Kennisuitwisselingsdag bij de Defensie Duikgroep te Den Helder plaats. Onder de aanwezigen medewerkers van het Ministerie van Justitie en Veiligheid, Politie, Brandweer, Nederlandse Arbeidsinspectie, Staatstoezicht op de Mijnen, Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de leden van het SWOD Centraal College van Deskundigen (CCvD).
Allen actief binnen of betrokken bij het dossier arbeid onder overdruk en werkzaam binnen het vakgebied toezicht, handhaving, uitvoering en arbeidsveiligheid. Daar waar tot op heden nog te veel op het niveau van kennis informatie wordt uitgewisseld, is met deze dag structureel een brug geslagen tussen de belanghebbende organisaties. Deze kennisuitwisselingsdag is een volgende stap van de lerende organisatie Duikveiligheid!
De voorzitter van SWOD, Gerard Hekkers, gaf aan dat de doelstelling van SWOD is om zich in te zetten voor kwaliteit en veiligheid bij het werken onder overdruk. Sinds de oprichting van SWOD zijn er hiertoe talrijke documenten opgesteld zoals registratieschema’s, de Arbocatalogus Werken onder Overdruk, het Document Systeem- en Onderhoudseisen en Informatiebladen. Een significante impuls voor de kwaliteit en veiligheid aan de basis! De duiksector staat nu aan de vooravond van de implementatie van de registratieschema’s, alhoewel dat na zes jaar voorbereiding soms meer weg heeft van een poolnacht. De verwachting is dat het vakbekwaamheidsstelsel persoonsregistratie 1 januari 2023 van start zal gaan. Dat is nu de prioriteit van alle betrokken partijen.
De kaders van werken onder overdruk zijn de laatste tijd echter onderwerp van gesprek. De romp van het Arbobesluit werken onder overdruk dateert uit de jaren 80. De vraag is of destijds gemaakte keuzes ten aanzien van sportduiken en wetenschappelijk duiken in deze tijd nog standhouden, dan wel ertoe leiden dat er momenteel op twee benen gehinkeld wordt. Kwaliteit en veiligheid moeten ook hier leidend zijn, daar waar het soms lijkt dat kosten als doorslaggevend argument gebruikt worden. Het huidige maatwerksysteem van SWOD, qua schema’s en Arbocatalogus, sluiten naadloos aan bij elke vorm van beroepsmatig duiken; van glazenwasser in aquaria tot en met saturatieduiker zit men immers al in het huidige systeem.
In de eerste lezing van duikerarts Onno Boonstra wordt stil gestaan bij nut en noodzaak van de duikmedische keuring, het onderzoek dat daaraan ten grondslag ligt alsook de regelgeving hieromtrent; Arbobesluit en de recent door SWOD ontwikkelde keuringsrichtlijnen op basis van de HSE MA1 duikmedische eisen. Boonstra spreekt zich uit voor een meer centrale rol van het duikmedisch centrum (DMC) als expertisecentrum in Nederland en de wederzijdse meerwaarde van inzet van duikerartsen uit het land in het DMC. Voorts houdt Boonstra een pleidooi om nader onderzoek te doen naar het ontstaan van bellen tijdens diverse soorten arbeid onder water alsook naar een meer prominente plek voor de mentale component in de duikmedische keuring.
Vervolgens wordt door Jur van Kasteren (Defensie), Mark Bokdam (Brandweer) en Robin Knook (civiele sector) stilgestaan bij het belang van vakbekwaamheid en de normen bij de brandweer, defensie en de civiele sector. In de opleiding wordt conform de SWOD-schema’s “slechts” de basis aangeleerd om watervrij te worden, risico’s te onderkennen, vertrouwd te raken met de apparatuur, in een duikploeg te werken en te bekwamen in noodprocedures. Een goede duiker en duikploegleider word je echter pas in de praktijk, waarbij het zaak is om het gehele pallet op reguliere basis te oefenen. Hoe ga je hier in de praktijk mee om: competence assessment en/of competence assurement.
Voor de duik dient geïnventariseerd te worden of de individuele leden van de duikploeg alsook de duikploeg gereed zijn voor de uit te voeren klus. Als stimulans hebben de brandweer en defensie een oefensystematiek opgesteld, zodat er periodiek aandacht blijft voor de verschillende aspecten van de duikwerkzaamheden. Ook in de civiele sector zijn er initiatieven om de geoefendheid inzichtelijk te maken. De huidige duiklogboeken kunnen hierbij een uitstekend instrument zijn.
De inspecteurs van de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) Wim Klever en Alwin Verdaasdonk nemen het gezelschap mee in de bevindingen van de uitgevoerde inspecties van 2015 tot 2021 en staan stil bij uitgevoerde onderzoeken na duikongevallen. De bevindingen van de NLA zijn een goede spiegel voor de duik(leid)er in de praktijk. De NLA onderzoekt de mogelijkheid om meer openheid te geven ten faveure van juist de lerende organisatie. De inspecteurs vonden het recent opgestarte reguliere overleg met SWOD, Staatstoezicht op de Mijnen(SodM) en SZW hiertoe een eerste stap in de goede richting. Nadruk werd gelegd op de kennis van en met de werkvloer opgestelde RI&E en de werkinstructie, voorlichting en onderricht. Voorbereiding is het halve werk.
Vervolgens werd middels een carrousel kennis gemaakt met een briefing van een duik, de uitdagingen van de civiele sector m.b.t. bergingsduiken, onderwaterlassen en branden en last but not least een demonstratie van een reddingsactie van een duiker in nood. Tenslotte is de inzet van alle aanwezigen om de veiligheid en de kwaliteit aan de waterrand te blijven verbeteren. Hiervoor is het belangrijk dat er kennis wordt gemaakt met de praktijk hetgeen bevorderlijk is voor de noodzakelijke aansluiting van regelgeving op de praktijk.
Fotograaf D. Langbroek
Fotograaf C.W. Bot
Na de carrousel is het de beurt aan de Militaire Duikautoriteit Jur van Kasteren en de Hoger Veiligheidskundige Barry Lucas. In de afgelopen tien jaar hebben bij defensie twee ernstige ongevallen plaatsgevonden, waarvan een met fatale afloop in 2015. De ongevallen resulteerden in verhoogde aandacht van toezichthouders. Heel veel toezichthouders schreven honderden aanbevelingen die de duikveiligheid bij defensie zouden moeten verbeteren. Bovendien was er veel druk om al deze aanbevelingen op te volgen. Voor veel aanbevelingen gold echter dat het voor personeel op de werkvloer niet duidelijk was of deze daadwerkelijk zouden bijdragen aan de duikveiligheid. Bovendien dreigde het duiken dusdanig dichtgeregeld te worden, dat de uitvoering in gevaar kwam. Om deze spiraal te doorbreken, is een systematiek ingevoerd die zorgdraagt dat defensie voortdurend blijft leren van incidenten en ongevallen, zonder de uitvoering en het vakmanschap te smoren. In deze systematiek hebben de vaklieden een belangrijke stem in de totstandkoming van het normenkader door deel te nemen aan diverse specialistische colleges van deskundigen. Materiaal, uitvoering en personeel zijn op deze manier zodanig georganiseerd, dat de Militaire Duikautoriteit zicht heeft op de onderlinge samenhang. Het functioneren van de systematiek wordt aan de hand van het voorbeeld van de losse ademautomaat van het IS-MIX duiktoestel geïllustreerd.
Tenslotte was het aan Tjeerd van Rees Vellinga de eer om de laatste presentatie te houden omtrent een duikmedische casus na een extreme sportduik naar 46 meter met een rebreather op de Noordzee. MCHZ behandelt 23 duikers per jaar. Door omstandigheden was de sportduiker genoodzaakt om zwaar werk te verrichten, terwijl bovendien de verwarming van het pak was uitgevallen. De medische evacuatieketen werd, na initiële goede acties van de kapitein, stap voor stap doorlopen. De behandeling bestond uit een tabel 5 op twee achtereenvolgende dagen vanwege het risico van chronische zuurstofvergiftiging. Dhr Van Rees Vellinga vroeg zich af waar sportduiken stopt en wanneer kaders van het beroepsduiken opportuun worden.
Al met al kijken we terug op een zeer geslaagde kennisuitwisselingsdag; interactief, leerzaam en kennis gemaakt met organisaties en functionarissen. Deze kennisuitwisselingsdag krijgt dan ook zeker een vervolg. Dank aan de organisatie van deze dag, de diverse sprekers, de deelnemers en last but not least het gastheerschap van Defensie. Ik nodig een ieder uit om ten eerste kennis te nemen van de website van SWOD, www.werkenonderoverdruk.nl, de Arbocatalogus Werken onder Overdruk www.ArbocatalogusWoO.nl waar u aantreft het Document Werken onder Overdruk Systeem- en Onderhoudseisen Duikmateriaal (WOD-SOE) en de Informatiebladen die dieper gaan op een onderwerp en een handvat zijn tbv de RI&E. Verbetering van kwaliteit en veiligheid bij werken onder overdruk bereiken we alleen gezamenlijk. In dat kader is uw input hiertoe meer dan gewenst; emailadres:
Laten we samen nog meer stappen zetten!
Gerard Hekkers
Voorzitter
BeheerStichting Werken onder OverDruk (SWOD)
Presentaties en foto’s:
https://mail.ask-diensten.nl/nextcloud/index.php/s/BKFXP83noe2Z3BS
Password SWOD2022